Κατά τις αντιδράσεις αυτές ένα στοιχείο που βρίσκεται σε ελεύθερη κατάσταση αντικαθιστά ένα άλλο στοιχείο που βρίσκεται σε μία ένωσή του.

Το στοιχείο μπορεί να είναι ένα μέταλλο Μ και να αντικαταστήσει ένα άλλο μέταλλο Μ΄

Απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει η αντίδραση απλής αντικατάστασης είναι το Μ να είναι δραστικότερο του Μ΄

ή ένα αμέταλλο Α αντικαθιστά ένα άλλο αμέταλλο Α΄.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει η αντίδραση απλής αντικατάστασης είναι το Α να είναι δραστικότερο του Α΄

Το αποτέλεσμα της αντίδρασης μπορούμε να το παρατηρήσουμε πολλές φορές με το μάτι, όταν η αντίδραση γίνεται σε διάλυμα και το διάλυμα αλλάξει χρώμα. Αυτό γίνεται μόνο όταν κάποιο από τα αντιδρώντα (ή προϊόντα)  έχει χρώμα και η ένωση στην οποία μετατρέπεται έχει άλλο χρώμα ή είναι άχρωμη, π.χ.

Τα ιόντα του Cu είναι γαλάζια ενώ του Zn είναι άχρωμα. Αν σε ένα διάλυμα CuSO₄ (το οποίο είναι γαλάζιο, από τα ιόντα του Cu) προσθέσω μεταλικό Zn, τότε επειδή ο Zn αντικαθιστά τον Cu στις ενώσεις του, το διάλυμα θα γίνει άχρωμο γιατί τα ιόντα του Cu θα μετατραπούν σε μεταλλικό Cu.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

 Μ  αντικαθιστά ένα άλλο μέταλλο Μ΄

Οι αντιδράσεις των Μετάλλων με οξέα

 Μέταλλο + οξύ → άλας + H₂

 2Al_(s) + 6HCl_(aq) → 2AlCl_3(aq) + 3H_2(g)

από το  MrGrodskiChemistry μέσω Youtube

Οι αντιδράσεις των Μετάλλων με Νερό

Μέταλλο + νερό →......+ Η₂

Τα πιο δραστικά μέταλλα K, Ba, Ca, Na αντιδρούν με το νερό και δίνουν την αντίστοιχη βάση (υδροξείδιο του μετάλλου) και Η₂.

π.χ. 2Na_(s) + 2H₂O_(l) → 2NaOH_(aq) + H_2(g)

από τον Fotis Fotiadis μέσω Youtube

Τα υπόλοιπα πιο δραστικά από το υδρογόνο μέταλλα αντιδρούν με υδρατμούς σε υψηλή θερμοκρασία και δίνουν οξείδιο του μετάλλου και υδρογόνο,

 Mg_(s) + H₂O_(g) → MgO_(s) + H_2(g)

Video Πειραμάτων

Σ.Γεωργίου 2012

(UPD Ιούνιος 2024)

Το Video περιέχεται στο CD <Ο Θαυμαστός Κόσμος της Χημείας> για το Γυμνάσιο.